عرفهدوشنبه 22 مهر 1392 :: نویسنده : محمد قدوسی تبار              

         اعمال شب و روز عرفه  شب نهم از شب‎های متبرک و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در این شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد. براى شب عرفه چند عمل وارد شده است:1- دعایی که با با این عبارت آغاز می‎شود، خوانده شود اَللّهُمَّ یا شاهِدَ کُلِّ نَجْوى وَ مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوى وَ عالِمَ کُلِّ خَفِیَّةٍ وَ مُنْتَهى کُلِّ حاجَةٍ یا مُبْتَدِئاً که روایت شده هر کس آن را در شب عرفه یا در شب‎هاى جمعه بخواند خداوند او را بیامرزد. 2- [به نقل کفعمى ] تسبیحات عشر را که در اعمال روز عرفه آمده است را هزار مرتبه خوانده شود .3- دعاء اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاَ وَ تَهَیَّاَ را که در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است، خوانده شود.4- زیارت امام حسین علیه السلام . اعمال روز عرفه  روز نهم روز عرفه و از اعیاد عظیمه است اگرچه به اسم عید نامیده نشده است . عرفه روزى است که حق تعالى بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود فرا خوانده و سفره های جُود و احسان خود را براى ایشان گسترانیده و شیطان در این روز خوار و حقیرتر و رانده‎تر و خشمناک‎ترین اوقات خواهد داشت و روایت شده که حضرت امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم تقاضای کمک مى‎نمود. امام به او فرمود: واى بر تو آیا در این روز از غیر خدا تقاضا مى‎کنى؟ حال آن که در این روز امید مى‎رود که بچه‎هاى در شکم هم از فضل خدا بی نصیب نمانند و سعید شوند. براى این روز اعمالی ذکر شده است: 1- غسل که مستحب است قبل از زوال انجام شود . 2- زیارت امام حسین علیه السلام ، که از هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بالاتر است و احادیث، در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است و اگر کسى توفیق یابد که در این روز در تحت قُبّه مقدّسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسى که در عرفات است نیست. 3- بعد از نماز عصر پیش از آن که مشغول به خواندن دعاهاى عرفه شود در زیر آسمان دو رکعت نماز بجا آورد و نزد حق تعالى به گناهان خود اعتراف و اقرار کند تا به ثواب عرفات رستگار شود و گناهانش آمرزیده گردد. پس چون وقت زوال شد زیر آسمان رَوَد و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو به عمل آورد و چون فارغ شود دو رکعت نماز اقامه کند. در رکعت اوّل بعد از حمد، توحید و در دوم بعد از حمد، قُل یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ خوانده شود. و بعد از آن چهار رکعت نماز گزارد که در هر رکعت بعد از حمد، توحید پنجاه مرتبه بخواند. که این نماز، همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است . 4- شیخ کفعمى در مصباح فرموده مستحب است روزه روز عرفه براى کسى که ضعف پیدا نکند و مانع دعا خواندن او نشود.5- مستحب است غسل پیش از زوال و زیارت امام حسین علیه السلام در روز و شب عرفه&nbsp. 6- تسبیحات حضرت رسول صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله در روز عرفه که در ذیل می‎آید: سُبْحانَ الَّذى فِى السَّمآءِ عَرْشُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الاَْرْضِ حُکْمُهُمنزه است خدایى که در آسمان است عرش او منزه است خدایى که در زمین است فرمان و حکمشسُبْحانَ الَّذى فِى الْقُبوُرِ قَضآؤُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْبَحْرِ سَبیلُهُمنزه است خدایى که در گورها قضا و فرمانش جارى است منزه است خدایى که در دریا راه داردسُبْحانَ الَّذى فِى النّارِ سُلْطانُهُ سُبْحانَ الَّذى فِى الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُمنزه است خدایى که در آتش دوزخ سلطنتش موجود است منزه است خدایى که در بهشت رحمت او استسُبْحانَ الَّذى فِى الْقِیمَةِ عَدْلُهُ سُبْحانَ الَّذى رَفَعَ السَّمآءَ سُبْحانَمنزه است خدایى که در قیامت عدل و دادش برپا است منزه است خدایى که آسمان را بالا برد منزه است خدایىالَّذى بَسَطَ الاْرْضَ سُبْحانَ الَّذى لا مَلْجَاَ وَلا مَنْجا مِنْهُ اِلاّ اِلَیْهِ پسکه زمین را گسترد منزه است خدایى که ملجا و پناهى از او نیست جز بسوى خودش * *بگو سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ صد مرتبه و بخوانمنزه است خدا و حمد از آن خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از توصیف است  .7- سوره توحید صد مرتبه و آیة الکرسى صد مرتبه و صلوات بر محمّد و آل محمّد صد مرتبه خوانده شود و دعای ذیل خوانده شود:لااِلهَاِلا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیى وَ یُمیتُمعبودى جز خدا نیست یگانه اى که شریک ندارد پادشاهى خاص او است و از آن او است حمد زنده کند و بمیراندوَیُمیتُ وَیُحْیى وَهُوَ حَىُّ لا یَموُتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلى کُلِّشَىْءٍ َقدیرٌو بمیراند و زنده کند و او است زنده اى که نمیرد هرچه خیر است بدست او است و او بر هر چیز توانا است.ده مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ اَتوُبُ اِلَیْهِآمرزش خواهم از خدایى که معبود بحقى جز او نیست که زنده و پاینده است و بسویش توبه کنمده مرتبه یا اَللّهُ ده مرتبه یا رَحْمنُ ده مرتبه یا رَحیمُ ده مرتبه یا بَدیعَاى خدا * اى بخشاینده * اى مهربان  * اى پدیدآرندهالسَّمواتِ وَالاْرْضِ یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْکْرامِ ده مرتبه یا حَىُّ یا قَیُّومُ دهآسمانها و زمین اى صاحب جلالت و بزرگوارى * اى زنده و اى پاینده*مرتبه یا حَنّانُ یا مَنّانُ ده مرتبه یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ ده مرتبه امینَ ده مرتبهاى پرعطا اى پرنعمت * اى که معبودى جز تو نیست * اجابت کن  *    8- ذکر صلوات از حضرت صادق علیه السلام اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ یا مَنْ هُوَ اَقْرَبُ اِلَىَّ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ یا خدایا از تو خواهم اى کسى که او نزدیکتر است به من از رگ گردن اىمَنْ یَحوُلُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الاَْعْلى وَبِالاُْفُقِکه حائل شود میان انسان و دلش اى که او در دیدگاه اعلى است و در افقالْمُبینِ یا مَنْ هُوَ الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى یا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِآشکارى است اى که او بخشاینده است و بر عرش استیلا دارد اى که نیست مانندششَىْءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ محمدچیزى و او شنوا و بینا است از تو خواهم که درود فرستى بر محمد و آل محمد .و بخواه حاجت خود را که برآورده خواهد شد انشاءالله تعالى پس بخوان این صَلَوات را که از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هر که بخواهد مسرور کند محمّد و آل محمّد را در صَلَوات بر ایشان بگوید: اَللّهُمَّ یا اَجْوَدَ مَنْ اَعْطى وَ یا خَیْرَخدایا اى بخشنده ترین عطابخشان و اى بهترینمَنْ سُئِلَ وَیا اَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِىدرخواست شدگان و اى مهربانترین کسى که از او مهربانى جویند خدایا درود فرست بر محمد و آلش درالاَْوَّلینَ وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الاَّْخِرینَ وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍزمره پیشینیان و درود فرست بر محمد و آلش در زمره پسینیان و درود فرست بر محمدو َآلِهِ فِى الْمَلاَءِ الاَْعْلى وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِى الْمُرْسَلینَو آلش در ساکنین عالم بالا و درود فرست بر محمد و آلش در زمره مرسلیناَللّهُمَّ اَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسیلَةَ وَالْفَضیلَةَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَةَخدایا عطا کن به محمد و آلش مقام وسیله و فضیلت و شرف و رفعتوَالدَّرَجَةَ الْکَبیرَةَ اَللّهُمَّ اِنّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِو درجه بلند خدایا من ایمان آوردم به محمد صلى الله علیه و آلهوَلَمْ اَرَهُ فَلا تَحْرِمْنى فِى الْقِیمَةِ رُؤْیَتَهُ وَارْزُقْنى صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنىبا اینکه او را ندیده ام پس در روز قیامت از دیدارش محرومم مفرما و مصاحبت و همنشینى او را روزیم فرماعَلى مِلَّتِهِ وَاسْقِنى مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیّاً سآئِغاً هَنَّیئاً لا اَظْمَاءُو بر کیش او بمیرانم و بنوشانم از حوض او (حوض کوثر) نوشاندنى سیراب و جانبخش و گوارا کهبَعْدَهُ اَبَداً اِنَّکَ عَلى کُلِّشَىْءٍ قَدیرٌ اَللّهُمَّ اِنّى آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّىپس از آن هرگز تشنه نشوم که براستى تو بر هرچیز توانایى خدایا من ایمان آورده ام به محمد صلىاللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَلَمْ اَرَهُ فَعَرَِّفْنى فِى الْجِنانِ وَجْهَهُ اَللّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداًالله علیه وآله و او را ندیده ام پس در بهشت رویش را به من نشان ده خدایا برسان به محمدصَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ مِنّى تَحِیَّةً کَثیرَةً وَ سَلاماً .صلى الله علیه و آله از جانب من تحیتى بسیار و سلامى .9- دعای ام داود خوانده شود .10- این تسبیح را که ثواب آن بسیار است گفته شود: سُبْحانَ اللّهِ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ مَعَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَمنزه باد خدا پیش از هر کس و منزه باد خدا پس از هرکس و منزه باد خدا با هرکس و منزه باداللّهِ یَبْقى رَبُّنا ویَفْنى کُلُّ اءَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَخدا که باقى ماند پروردگار ما و فانى شود هرکس و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد بر تسبیحالْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُتسبیح گویان فزونى بسیارى پیش از هرکس و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد برتَسْبیحَ الْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً بَعْدَ کُلِّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاًتسبیح تسبیح گویان فزونى بسیارى پس از هرکس و منزه باد خدا تنزیهى کهیَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحینَ فَضْلاً کَثیراً مَعَ کُلِّ اَحَدٍ وَ سُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَفْضُلُ تَسْبیحَ الْمُسَبِّحِینَفزونى گیرد بر تسبیح تسبیح گویان فزونى بسیار با هر کس ، و منزه باد خدا تنزیهى که فزونى گیرد بر تسبیح تسبیح گویانفَضْلاً کَثیراً لِرَبِّنَا الْباقى وَیَفْنى کُلُّ اَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً لا یُحْصى وَلا یُدْرى وَلا یُنْسى وَلابرترى بسیارى براى پروردگار ما که باقى ماند و جز او فانى شودهر کس و منزه باد خدا تنزیهى که به شماره در نیاید و دانسته نشود و فراموش نگردد ویَبْلى وَلا یَفْنى وَلَیْسَ لَهُ مُنْتَهى وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبیحاً یَدوُمُکهنه نشود و فنا نپذیرد و انتهایى برایش نباشد و منزه باد خدا تنزیهى که دوام داشته باشدبِدَوامِهِ وَیَبْقى بِبَقآئِهِ فى سِنِى الْعالَمینَ وَشُهوُرِ الدُّهوُرِ وَاَیّامِبه دوام او و باقى ماند به بقاى او در طول سالهاى این جهان و سایر جهانیان و ماههاى این روزگار و هر روزگار و روزهاىالدُّنْیا وَساعاتِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ وَسُبْحانَ اللّهِ اَبَدَ الاَْبَدِ وَمَعَ الاَْبَدِ مِمّادنیا و ساعات شب و روز و منزه باد خدا تا جاویدان است جاوید و همراه با جاوید بدانسان کهلا یُحْصیهِ الْعَدَدُ وَلا یُفْنیهِ الاَْمَدُ وَلا یَقْطَعُهُ الاَْبَدُ و َتَبارَکَ اللّهُشماره اش نتوان کرد و زمان و مدت آنرا به فنا نکشاند و قطعش نکند ((هرگز)) و بزرگ است خدااَحْسَنُ الْخالِقینَ پس بگو: وَالْحَمْدُ لِلّهِ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ وَالْحَمْدُ لِلّهِ بَعْدَ کُلِّبهترین آفریدگان * و ستایش خاص خدا است پیش از هرکس و ستایش از آن او است پس از هراَحَدٍ تا آخر دعا لکن بجاى هر سُبْحانَاللّهِ الْحَمْدُلِلّهِ بگو و چون به اَحْسَنُکس * منزه است خدا و ستایش خاص خداست  * بهترینالْخالِقینَ رسیدى بگو: لا اِلهَ اِلا اللّهُ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ تا به آخر بجاى سُبْحانَ اللّهِآفریدگان * معبودى نیست جز خدا پیش از هرکس * منزه است خدالا اِلهَ اِلا اللّهُ مى گوئى و بعد از آن بگو: وَاللّهُ اَکْبَرُ قَبْلَ کُلِّ اَحَدٍ تا به آخر که بجاىجز او خدایى نیست * و خدا بزرگتر است از توصیف پیش از هر کس *سُبْحانَ اللّهِ اَللّهُ اَکْبَرُ مى گوئى پس مى خوانى دعاى : اَللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّاءَ وَتَهَیَّاءَ را کهمنزه است خدا و خدا بزرگتر است از توصیف 11- دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه خوانده شود.12- در آخر روز عرفه این دعا خوانده شود :  یا رَبِّ اِنَّ ذُنُوبى لا تَضُرُّکَ وَاِنَّ مَغْفِرَتَکَ لى لا تَنْقُصُکَ فَاَعْطِنى ما لاپروردگارا همانا گناهان من زیانى به تو نزند و محققاً آمرزش تو از من نقصانى به تو نرساند پس عطا کن به منیَنْقُصُکَ وَاغْفِرْ لى ما لایَضُرُّکَ و ایضا بخوان : اَللّهُمَّ لا تَحْرِمْنى خَیْرَ ماآنچه را نقصانت نرساند و بیامرز برایم آنچه را زیانت نزند * خدایا محرومم مکن از آن خیرى کهعِنْدَکَ لِشَرِّ ما عِنْدى فَاِنْ اَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنى بِتَعَبى وَ نَصَبى فَلانزد تو است بخاطر آن شرى که در پیش من است پس اگر تو به رنج و خستگیم رحم نمى کنى پستَحْرِمْنى اَجْرَ الْمُصابِ عَلى مُصیبَتِهِ محرومم مدار از پاداش مصیبت دیده اى بر مصیبتش . 13- دعای مشلول خوانده شود. منبع:مفاتیح الجنان 

مدت امامت امام هادی[ویرایش]

 

---

 

حضرت هادی (علیه السلام) پس از شهادت پدر به سال 220 ه.ق منصب امامت را بر عهده گرفت و در آن روزگار، هشت ساله بود.
مدّت امامت ایشان 33 سال طول کشید. 13 سال در مدینه و 20 سال در سامراء.

خلفای زمان امام هادی[ویرایش]

 

---

 

در زمان امامت امام هادی، شش خلیفه عباسی بر مسند قدرت نشستند:
1. معتصم؛
2. واثق؛
3. متوکل؛
4. مُنتصَر؛
5. مستعین؛
6. مُعتَزّ. ^[9]


خصوصیات دوران امام هادی[ویرایش]

 

---

 

روزگار امام دهم (علیه السلام) از حساس‏ترین دوران حیات شیعه است. ویژگی این دوران، ستم جانکاه و استبداد کامل دستگاه خلافت است.
متوکل از خودکامه‏ترین خلفای عباسی، در این روزگار حکومت می‏کرد و دشمنی و کینه ویژه‏ای با خاندان پیامبر (صلی الله علیه وآله) داشت.
در عهد او شیعیان به سختی می‏زیستند و بی‌حرمتی‌ها و ستم‌های فراوانی بدانان روا می‏شد. متوکل آشکارا به ساحت مقدّس علی بن ابی طالب (علیه السلام) اهانت کرد و حرم شریف حضرت حسین بن علی (علیه السلام) را ویران ساخت و امام هادی (علیه السلام) را به سختی زیر نظر داشت و به هر بهانه‏ای ایشان را احضار می‏کرد و آزار می‌داد.
او مردم مدینه و مکه را از معاشرت با علویان منع کرد. اگر کسی‏ کمکی به شیعیان می‏رسانید، به سختی عقوبت می‏شد.
وضعیت مالی شیعیان بسیار بغرنج بود به گونه‏ای که گفته‏اند زنان علوی برای نماز گزاردن به حد کفاف چادر نداشتند و گاه یک چادر را میان خود می‏گرداندند و به نوبت نماز می‏گزاردند. ^[10]
هر چند امام هادی (علیه السلام) در این ایام به گونه پیوسته در زندان نبود، حکومت به سختی از ایشان مراقبت می‏کرد و رفتار آن حضرت را به صورتی دقیق زیر نظر داشت. مأموران حکومتی بارها به ناگاه خانه امام (علیه السلام) را می‏جستند تا شاید بهانه‏ای برای آزار ایشان بیابند.
حکومت عباسی از این گذر می‏خواست بر شخصیت امام (علیه السلام) آسیب زَنَد و ایشان را از چشم مردم بیندازد و با آزار یاران و شیعیان امام (علیه السلام) مکتب تشیع را از پیشرفت باز دارد.

منبع : www.wikifeqh.ir

به توفیق خداوند و عنایت امام زمان عج الله هر بار بخش کوتاهی از زندگی ائمه معصومین خدمتتان ارائه می گردد.

مشخصات امام هادی[ویرایش]

---

نام آن امام همام، علی است به سال 212 ه.ق در نزدیکی مدینه تولّد یافت و در 41 سالگی به شهادت رسید.
پدر ارجمندش، امام محمد تقی (علیه السلام)، نهمین امام شیعیان است و مادرش سمانه است.
مشهورترین لقب‌های مبارکش، هادی و نقی و کنیه‌اش ابوالحسن ثالث است. ^{[1] [2]}

اخلاقیات امام هادی[ویرایش]

---

امام دهم (علیه السلام) به پاکی زندگی و بندگی خدا شهره بود.
بیش‏ترین ساعات شب و روز را به عبادت و طاعت می‏گذرانید و از فضیلت‌ها و ویژگی‏های او، علم و حلم و کرم و هیبت و عظمت بود. ^{[3] [4]}
امام هادی (علیه السلام) پیروان خویش را از حسادت و بدزبانی و همنشینی با گمراهان بر حذر می‏داشت. می‏فرمود: «دنیا به سان بازاری است که برخی در آن -برای آخرت خویش- سود می‏برند و برخی زیان می‏کنند.» ^[5]
او با زهد و پارسایی کامل در دنیا می‏زیست و به جذبه‏ها و لذّت‌های مادّی میل نمی‏کرد.
فضیلت‏های امام دهم (علیه السلام) موجب گشت تا شیعیان شیفته او شوند و از آن سو نیز، دشمنان به مدح و ستایش‌اش دهان بگشایند. ^[6]

اثبات امامت امام هادی[ویرایش]

---

درباره امامت آن حضرت، اخبار و احادیث فراوانی نقل است.
[پیامبر]] اسلام (صلی الله علیه وآله) در روایتی، دهمین وصی خویش را علی بن محمد (علیه السلام) خوانده است. ^[7]
نیز امام نهم (علیه السلام) به صراحت از امامت او سخن گفته است و همچنین در وصیت، پیش از شهادت، آشکار و صریح آن حضرت را جانشین خود خوانده است.
چون امام جواد (علیه السلام) خواست وصیت کند، امام هادی (علیه السلام) کودک بود. از این رو، عبداللَّه بن مساور از سوی امام جواد (علیه السلام) مأمور شد برخی امور اجرائی شیعیان را بر عهده گیرد تا هنگامی که ایشان به بلوغ رسد. برخی کسان مانند احمد بن ابوخالد و حسن بن محمد- مشهور به جوّانی- و نصیر خادم بر این وصیت گواه بودند. ^[8]
افزون بر آنکه نصوص معتبر بر امامت امام هادی (علیه السلام) شهادت می‏دهند، برجستگی و ویژگی‏های شخصی آن حضرت نیز دلیلی روشن بر این حقیقت است.
آن امام همام (علیه السلام) در علم و عمل، از همه مردمان روزگار خویش برتر بود و هیچ خطا و گناه و نسیانی از او ندیدند و دعایش با استجابت قرین بود و معجزه‌ها و کرامت‌ها به ظهور رسانید.

---

 

 پانویس

---

 

1.	↑ مصنّفات الشیخ المفید، ج11، ص297.
2.	↑ مناقب آل ابی طالب، ج3، ص523.
3.	↑ الاصول من الکافی، ج1، ص499.
4.	↑ اعیان الشّیعه، ج2، ص37.
5.	↑ بحارالانوار، ج75، ص366.
6.	↑ بحارالانوار، ج50، ص211-212.
7.	↑ اعلام الوری، ص377.
8.	↑ کافی، ج1، ص325.
9.	↑ مناقب آل ابی طالب، ج3، ص505.
10.	↑ مقاتل الطّالبیین، ص599.
11.	↑ پیشوایان ما، ص261.
12.	↑ امام هادی و نهضت علویان.
13.	↑ اثبات الوصیه، ص205 و 206.
14.	↑ الانوار البهیه، ص270.